در سال‌های اخیر، شایعات مربوط به اضافه شدن تیمهای جدیدی در شهرهایی مثل سیاتل و لاس وگاس به NBA، بار دیگر به تیتر اول رسانه‌ها تبدیل شده است. برخلاف تصور عمومی، فرآیند توسعه (Expansion) در لیگ بسکتبال آمریکا، بیش از آنکه به تالارهای ورزشی پر سر و صدا مربوط باشد، یک بازی بزرگ اقتصادی است. اما این مکانیسم چگونه کار می‌کند و سهم تیمهای قدیمی از این کیک چقدر است؟
مکانیسم اضافه شدن تیم جدید: حق امتیاز میلیارد دلاری
اضافه شدن هر تیم جدید به NBA یک فرآیند پیچیده اداری و مالی است. اولین و مهمترین گام، تأیید اکثریت قاطع هیئت مدیره لیگ (Board of Governors) است که متشکل از مالکان ۳۰ تیم فعلی است. این افراد تنها زمانی رضایت می‌دهند که منافع مالی‌شان تضمین شود.
اصل ماجرا، «حق امتیاز توسعه» (Expansion Fee) است. مالک گروه جدیدی که می‌خواهد امتیاز یک تیم را در NBA به دست آورد، باید مبلغ هنگفتی به لیگ بپردازد. در آخرین دور توسعه در سال ۲۰۰۴، این مبلغ ۳۰۰ میلیون دلار بود، اما بر اساس ارزش‌گذاری‌های کنونی (پس از قراردادهای جدید کلان حق پخش تلویزیونی)، تخمین زده می‌شود که هر تیم جدید مجبور باشد رقمی بین ۵ تا ۶ میلیارد دلار به لیگ بزاندازد.
تقسیم کیک میلیاردی: سود نقدی برای مالکان
هدف اصلی پرداخت این حق امتیاز، جبران «رقیق شدن درآمد» تیمهای فعلی در بلندمدت است. وقتی تعداد تیم‌ها از ۳۰ به ۳۲ افزایش یابد، سهم هر تیم از درآمدهای مشترک لیگ (مانند درآمد حاصل از حق پخش تلویزیونی سراسری و قراردادهای اسپانسرشیپ) اندکی کاهش می‌یابد.
برای جبران این کاهش، کل حق امتیاز توسعه (مثلاً ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار برای دو تیم جدید) بین ۳۰ تیم موجود به صورت مساوی تقسیم می‌شود. این یعنی هر مالک یک چک کلان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلاری را دریافت می‌کند. این پول یک درآمد یک‌باره و نقد است که مالکان می‌توانند آن را سرمایه‌گذاری کنند تا کاهش درآمد سالانه آینده را کاملاً پوشش دهد. در عمل، این فرآیند برای مالکان فعلی، سود خالص هنگفتی در پی دارد.
مزایا و معایب توسعه لیگ
تصمیم برای توسعه لیگ هم مزایای قابل توجهی دارد و هم معایبی که نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد:
مزایا
۱. جریان نقدی فوری: همانطور که گفته شد، مالکان فعلی یک شبه میلیاردها دلار پاداش نقد دریافت می‌کنند. ۲. بازارهای جدید: لیگ می‌تواند بازارهای بزرگ و جذاب جدیدی مانند لاس وگاس یا سیاتل را به مجموعه خود اضافه کند و پایگاه هواداری و درآمد تبلیغاتی خود را گسترش دهد. ۳. افزایش ارزش کلی لیگ: توسعه نشان‌دهنده سلامت مالی لیگ و تقاضای بالا برای حضور در آن است که ارزش کلی ۳۰ تیم دیگر را در درازمدت بالاتر می‌برد.
معایب
۱. رقیق شدن استعداد (Talent Dilution): مهمترین ایراد ورزشی. با اضافه شدن تیم، همان تعداد محدود از بازیکنان نخبه باید بین تیمهای بیشتری تقسیم شوند. این امر می‌تواند منجر به کاهش کیفیت متوسط بازی‌ها و تیم‌ها شود. ۲. کاهش سهم درآمد آتی: هرچند پاداش توسعه بزرگ است، اما سهم هر تیم از درآمدهای سالانه (حق پخش) در آینده کمی کمتر خواهد شد، زیرا به جای ۳۰ تیم، باید بین ۳۲ تیم تقسیم شود. ۳. پیچیدگی برنامه‌ریزی: افزودن تیمهای جدید، برنامه‌ریزی مسابقات (به خصوص برای تیمهای کنفرانس‌های مختلف) و سفرهای تیم‌ها را دشوارتر می‌کند.
در نهایت، توسعه NBA یک معامله تجاری با سود تضمین‌شده است: مالکان با دریافت یک پاداش نقدی بزرگ، ریسک کاهش جزئی درآمدهای آتی را می‌پذیرند تا لیگ بتواند رشد کند و ارزش کلی خود را در یک بازار جهانی افزایش دهد.